Numer 5/2010 Streszczenia

Tadeusz Graczyk

Systemy pojazdów głębinowych

Streszczenie
Przedstawiono ogóln± klasyfikację pojazdów głębinowych oraz autorsk± propozycję klasyfikacji grupy pojazdów bezzałogowych, zdalnie sterowanych, uwzględniaj±c± rozmaito¶ć ich funkcji, zadań, typów konstrukcji i wyposażenia. Przedstawiono także analizę populacji tych pojazdów.

Systems of underwater vehicles

Summary
There is presented a general classification of underwater vehicles. There is also presented author’s proposal of classification of remotely operated vehicles giving consideration to variety of functions, tasks, types of construction and equipment. Analysis of vehicles population is contained in the article, as well.

Hubert Bendig-Wielowiejski, Tadeusz Graczyk

Problematyka funkcjonowania stoczniowych zakładów produkcyjnych na terenach silnie zurbanizowanych

Streszczenie
Znaczna ilo¶ć stoczniowych zakładów produkcyjnych, w tym dużych stoczni, znajduje się w miastach. W Europie jest powszechne, że takie zakłady często s± ulokowane w centrach miast lub w ich bliskim s±siedztwie. Taka lokalizacja stwarza wiele problemów ¶rodowiskowych, transportowych i społecznych. Wpływa także na mieszkańców, miasto, jak i na sam± stocznię. Identyfikacja tych zależno¶ci i problemów (a także sposobów im zapobiegania) pozwoli na lepsze funkcjonowania tego typu zakładów w miastach, ich mniejsz± uci±żliwo¶ć oraz polepszenie relacji pomiędzy stoczni± a miastem.

Functioning problems of a shipyard production plant in heavy urban areas

Summary
Significant number of shipyard production plants, including large shipyards, ale placed in cities. It is common in Europe that these kinds of plants are located in cities’ centres or nearby. Such localization creates many environmental, transportational and social problems. It also affects citizens, the city and the shipyard itself. Identification of these relationships and problems (and also means of preventing them) will allow better functioning of these kinds of plants in cities, lowering their arduousness and relations improvement between a shipyard and a city.

Radosław Rutkowski

Analiza dokładno¶ci pomiarów wysoko¶ciowych w procesie budowy wielkogabarytowych konstrukcji stalowych

Streszczenie
Artykuł porusza zagadnienia kontroli wymiarowej w procesie budowy wielkogabarytowych konstrukcji stalowych. Przedstawiono w nim wyniki prac maj±cych na celu zwiększenie jako¶ci kontroli wymiarowej w zakładach produkuj±cych wielkogabarytowe konstrukcje stalowe. Największy nacisk położono na pomiary wysoko¶ciowe.

Analysis of height measurements accuracy in a building process of large dimensional steel structures

Summary
Problems of measurement control in a building process of large dimensional steel structures are discussed in the paper. Results of works aiming at improvement of the measurement control in plants producing such constructions are presented. Levelling measurements are especially pointed.

Tomasz Urbański

Panele sandwich w wielkogabarytowych konstrukcjach stalowych - charakterystyka problemu ł±czenia

Streszczenie
W artykule przedstawiono podstawowe typy innowacyjnych elementów konstrukcyjnych, zwanych panelami sandwich. Pokazano możliwo¶ci zastosowań paneli w wielkogabarytowych sekcjach stalowych. Konstrukcja hybrydowa, która powstaje w wyniku ł±czenia struktury konwencjonalnej z innowacyjn±, stwarza konieczno¶ć rozwi±zania szeregu problemów, zwłaszcza natury technologicznej. Do najistotniejszych problemów z tej dziedziny należy ł±czenie, zarówno paneli między sob±, jak również z konstrukcj± konwencjonaln±. W artykule dokonano charakterystyki problemu ł±czenia w kontek¶cie technologicznym.

Sandwich panels in large-size steel structures - characteristic of joining problem

Summary
The underlying article presents fundamental types of innovative structural elements, called sandwich panels. It reveals possibilities of using panels in large-size steel sections. The hybrid construction, which emerges as a result of joining conventional structure with innovative, creates the necessity of solving several problems, especially of technological nature. The most important problems in this field are joining panel to panel and panel with conventional construction. The article performed a characteristic of joining problem in technological point of view.

Michał Charlak, Marek A. Jakubowski

Analiza koncepcji zbiorów przybliżonych

Streszczenie
Artykuł zawiera analizę opisu podstaw matematycznych teorii zbiorów rozmytych opracowanych przez Z. Pawlaka. Praca zawiera znany w literaturze dowód Z. Pawlaka, stwierdzaj±cy, że idea zbiorów przybliżonych nie może być zredukowana do idei zbiorów rozmytych poprzez wprowadzenie przybliżonej funkcji przynależno¶ci. Istniej± więc zagadnienia, które s± możliwe do rozwi±zanie z zastosowaniem zbiorów przybliżonych a nie znajduj± rozwi±zania w zbiorach rozmytych. Na podstawie analizy i interpretacji przykładów okre¶lone zostały przyczyny trudno¶ci z zastosowaniem teorii zbiorów przybliżonych.

Analysis of rough sets concepts

Summary
We describe our interpretation of rough sets mathematical foundations theory on basis Z. Pawlak works. We cite famous Z. Pawlak outcome, that the idea of rough set cannot be reduced to the idea of fuzzy set by introducing membership function expressing the grade of membership. There are some problems which could be solved only in rough sets but not in fuzzy sets. Finally we describe the problem with application rough sets theory based on Z. Pawlak works.

Oleg Draczew, Antoni ¦wić, Wiktor Taranenko, Georgij Taranenko

Podstawy teoretyczne i do¶wiadczalne modelowania operacji obróbki cieplno-mechanicznej wałów o małej sztywno¶ci

Streszczenie
W artykule przedstawiono podstawowe założenia, umożliwiaj±ce modelowanie operacji obróbki cieplno-mechanicznej wałów o małej sztywno¶ci. Pokazano schematy realizacji metod obróbki cieplno-mechanicznej, wyniki badań odkształceń i naprężeń przy obci±żeniu osiowym, charakterystyki temperatury nagrzewania i chłodzenia, odkształceń i naprężeń. Przedstawiono przykład urz±dzenia do sterowania procesem odkształceń plastycznych wału o małej sztywno¶ci.

The theoretical and experimental bases of modelling the thermo-mechanical processing of non-rigid shafts

Summary
The paper introduces scientific principles of modeling the thermo-mechanical processing of non-rigid shafts. The schemes of realization of the thermo-mechanical processing of non-rigid shafts, the results of research of strains and stresses during axial tension and temperature profiles while heating and cooling were presented. The example of device for controlling the process of non-rigid shafts’ elastic deformation was introduced.

Oleg Draczew, Antoni ¦wić, Wiktor Taranenko, Georgij Taranenko

Modelowanie układu dynamicznego obróbki cieplno-mechanicznej wałów o małej sztywno¶ci

Streszczenie
W artykule rozpatrzono metodologię opracowania modeli matematycznych obróbki cieplno-mechanicznej wałów małej sztywno¶ci. Przedstawiono analizę modeli sterowania: odkształceniami sprężysto-plastycznymi, niezmienno¶ci± obci±żeń zewnętrznych i procesów zdejmowania obci±żeń. Do analizy jako¶ciowej procesów opracowano modele matematyczne układu dynamicznego obróbki cieplno-mechanicznej wałów o małej sztywno¶ci. Przedstawiono proste modele trzyelementowe, opisuj±ce tylko naprężenia i odkształcenia. Przeanalizowano również bardziej złożone modele matematyczne, opisuj±ce niesprężyste ciała sztywne.

Modelling of the dynamic system of thermo-mechanical processing of non-rigid shafts

Summary
The methodology of formulating mathematical models of thermo-mechanical processing of non-rigid shafts was presented in the article. The analysis of models of control was introduced for following parameters: the elastic and plastic deformation, the invariability of external loads and the processes of loads removal. The mathematical model of dynamic system of thermo-mechanical processing of non-rigid shafts was built for qualitative analysis of processes. Simple three-element models were introduced, describing only strains and stresses. More detailed mathematical models describing also inelastic solid bodies were analyzed as well.

Jerzy Józwik, Maciej Włodarczyk, Tomasz ¦cierka

Model geometryczny i kinematyczny pionowego centrum obróbczego CNC FV 580A

Streszczenie
W pracy przedstawiono możliwo¶ci systemu NX jako zintegrowanego ¶rodowiska programowego CAD/CAM/CAE. Opisano proces tworzenia modelu geometrycznego i kinematycznego centrum frezarskiego FV-580A. Proces budowy wirtualnej maszyny przeprowadzono w ¶rodowisku konstruktora obrabiarek MTB (Machine Tool Builder) programu NX. Na zbudowanym modelu wirtualnym przeprowadzono symulację i weryfikację ruchów.

Geometric and kinematics model of vertical CNC machine centre FV580

Summary
In this paper possibilities of NX system as CAD/CAM/CAE software are presented. Geometry and kinematics modelling process of 4-axial vertical CNC machine centre is described. It was carried out with use Machine Tool Builder Software in NX system. Simulation and verification of the correctness of movements were carried out on this model.

Jerzy Józwik, Maciej Włodarczyk, Tomasz ¦cierka

Wirtualny kontroler pionowego centrum obróbkowego FV 580A - symulacja, weryfikacja i analiza porównawcza procesu obróbki

Streszczenie
W pracy przedstawiono proces generowania wirtualnego kontrolera VNC w aplikacji Post Builder systemu NX z uwzględnieniem typu sterowania maszyny. Skonfigurowano wykonany model kinematyczny wraz z kontrolerem i postprocesorem w bibliotece systemu NX. Przygotowano do obróbki przykładowe modele przy wykorzystaniu Synchronous Technology oraz wykonano program obróbki. Przeprowadzono weryfikację ¶cieżek i symulację obróbki. W końcowej czę¶ci pracy porównano zasymulowan± obróbkę z rzeczywistym procesem frezowania podczas prób na maszynie.

Virtual controller vnc of vertical CNC machine center FA-580A

Summary
In this paper generating process of virtual controller is presented. This process is care out with used NX system with Post Builder application and take into type of steering machine system. Kinematics model with controller and postprocessor in NX library was configured. Machining process of geometrical models with used Synchronous Technology and NC program was developed. In this article tool path verification and simulation is presented. Finally, process of machining simulation and real cutting process during tests on CNC machine tool is compared.

Dorota Wójcicka-Migasiuk

Wykorzystanie energii słonecznej wyzwaniem dla badania materiałów

Streszczenie
W artykule przedstawiono przegl±d materiałów wykorzystywanych w energetyce słonecznej z punktu widzenia badań i analiz materiałów nad ich własno¶ciami, które sprzyjaj± pozyskiwaniu tej formy energii. Omówione zostały materiały z takich grup jak szkła, polimery, metale i gazy. Zakres zastosowań, który został objęty niniejszym opisem zawiera zarówno termiczne kolektory słoneczne, elementy systemów biernych oraz ogniwa fotowoltaiczne. Szczególn± uwagę po¶więcono rezultatom badań nad materiałami w postaci warstw cienkich oraz struktur wielowarstwowych z nich złożonych, takich jak inteligentne okna, elewacje fotowoltaiczne czy ¶ciany słoneczne. Ponadto przedstawiono zagadnienia badawcze dla struktur wielowarstwowych stosowanych w budownictwie wykorzystuj±cych izolacje przezroczyste i półprzezroczyste w oparciu o badania autorskie prowadzone na Politechnice Lubelskiej.

Solar energy as a challenge for material research

Summary
The paper defines and describes factors and properties of so called solar materials divided into the following groups: glasses, polymers, metals and gases. The applications aspects have been discussed in most of solar energy conversion forms and devices, i.e.: thermal collectors, photovoltaic cells, thermal passive elements, however, excluding conversion in biological materials because this field deserves separate scientific paper. Some special attention has been paid to thin film materials and laminar systems composed of them. This paragraph describes numerous aspects of applications including the ones emerging in smart windows and photovoltaic elevations. Moreover, the problems of solar walls incorporating TIM elements have been described with the help of the author’s research.

Marian Marek Janczarek

Efekty energetyczne uzyskane na podstawie badań procesów cieplnych w przechowalniach w regionie lubelskim

Streszczenie
W artykule przedstawiona jest analiza przej¶cia ciepła przez ¶cianę technicznej komory z uwzględnieniem harmonicznego charakteru atmosferycznych zmian temperatury. Sinusoidalne zmiany wielko¶ci wej¶ciowych na zewnętrznej powierzchni przegrody obiektu budowlanego powoduj± również sinusoidalny charakter zmian na wewnętrznej ¶cianie pomieszczenia. Przeprowadzone badania cieplne na rzeczywistym obiekcie pozwoliły na optymalny projekt komory ze względu na energetyczny aspekt przy jej eksploatacji.

Energetic effects in exploitation thermal treatment chambers for fruit in region of Lublin

Summary
In this paper is presented new concept of thermal analysis derived from harmonic character of temperature changes in bilding environment. The analytical approach seems appropriate to obtain established purposes i.e.: the description of temperature changes and heat transfer within the chamber walls and its gaseous environment. The paper presents exemplary measurement results taken in Lublin region during various periods throughout a year. The proper construction of an object with prescribed thermo-stability characteristic can use the phase difference between internal and external temperature and allow to lower costs of energy, necessary for cooling or heating the technical spaces.

Krystyna Pomorska

Problematyka opracowywania norm na oznaczanie pestycydów w powietrzu ¶rodowiska pracy

Streszczenie
W opracowaniu przedstawiono zasady opracowywania metod analitycznych oznaczania pestycydów w ¶rodowisku pracy oraz wytyczne dla opracowywania norm dotycz±cych oznaczania tych substancji. Zarówno zasady dotycz±ce metody analitycznej jaki wytyczne do opracowywania projektu Polskiej Normy, oparte s± na badaniach autorki, która opracowała 10 Polskich Norm na oznaczanie tych substancji w powietrzu ¶rodowiska pracy podczas wykonywania czynno¶ci zawodowych przez pracowników. Zawarte w opracowaniu zasady dotycz±ce przygotowania metody analitycznej na oznaczanie tych substancji w powietrzu dotycz± metody chromatografii gazowej.

Scope of problems concerning the development of standards for pesticides determination in the air of the work environment

Summary
The report presents the principles for the development of an analytical method in determining pesticides in the work environment, and guidelines for standards concerning the determination of these substances. Both the principles concerning the analytical method, and the guidelines for a Polish Standard, are based on own studies by the author who has already developed 10 Polish Standards for the determination of these substances in the air of the work environment while performing occupational activities by the employees. The principles contained in the report pertaining to the preparation of the analytical method for the determination of these substances in the air concern the method of gas chromatography.

Małgorzata Mrozik

Badania i ocena prędko¶ci poruszania się pieszych użytkowników ruchu drogowego

Streszczenie
W artykule przedstawiono wyniki badań, które miały na celu okre¶lenie prędko¶ci poruszania się pieszych użytkowników ruchu drogowego na drodze w obszarze zabudowanym. Badania przeprowadzono w czterech grupach wiekowych w miejscach dozwolonych zarówno bez jak i z sygnalizacj± ¶wietln±. Dodatkowo sprawdzono zależno¶ć prędko¶ci pieszego od jego wieku i miejsca przekraczania jezdni. Porównano również rzeczywist± prędko¶ć pieszych użytkowników ruchu drogowego z przyjętymi ¶rednimi warto¶ciami prędko¶ci dla pieszych. Warto¶ci prędko¶ci otrzymane w wyniku przeprowadzonych badań daj± możliwo¶ć precyzyjnego okre¶lenia czasu przebywania pieszego na jezdni. W konsekwencji umożliwiaj± sprawdzenie możliwo¶ci uniknięcia potr±cenia pieszego przez kierowcę oraz ich wzajemnego przyczynienia się do zaistniałego wypadku drogowego.

Tests for speed evaluation of pedestrian traffic users’ move

Summary
The manuscript presents the results of the tests which were conducted to determine the speed of pedestrian traffic users’ move on a built-up area road. The tests were carried out within four age groups in spaces allowed, both with traffic lights and without them. Additionally, the dependence of pedestrian’s walking speed on his age and a place of crossing the road was checked. Real walking speed of pedestrian traffic users and given average values of pedestrians’ walking speed were compared too. The speed values received as a result of tests give possibility of determining the pedestrian’s time of residence on the road in a precise way. Consequently they allow to check if it is possible for pedestrians to avoid knocking over by a driver and what way each of them could cause a car crash.

Tomasz Oczkowicz

Niejednorodno¶ć własno¶ci mechanicznych ci±gnionych rur kwadratowych

Streszczenie
W artykule omówiono zalety i zastosowanie rur kwadratowych oraz proces ci±gnienia badanych rur. Z kolei przedstawiono wyniki badań własno¶ci mechanicznych tych rur. Badano następuj±ce własno¶ci mechaniczne materiału rur kwadratowych: umowna granica sprężysto¶ci R0,05, umowna granica plastyczno¶ci R0,2, wytrzymało¶ć na rozci±ganie Rm, naprężenie rozrywaj±ce Ru, wydłużenie A10, wydłużenie równomierne Ar, przewężenie Z, a także zapas plastyczno¶ci R0,2/Rm oraz twardo¶ć Vickersa HV5. Własno¶ci mechaniczne okre¶lone w statycznej próbie rozci±gania badano na próbkach wyciętych w takich miejscach charakterystycznych przekroju rury kwadratowej jak naroża i ¶rodki długo¶ci płaskich ¶cianek, natomiast twardo¶ć badano na przekrojach poprzecznych rur w analogicznych miejscach charakterystycznych jak wyżej i ponadto w płaskich ¶ciankach w pobliżu naroży, przy czym badania twardo¶ci prowadzono w trzech warstwach na grubo¶ci ¶cianki rury: w warstwie przyzewnętrznej, w warstwie ¶rodkowej i w warstwie przywewnętrznej. Stwierdzono znacz±c± niejednorodno¶ć własno¶ci w badanych miejscach charakterystycznych rur. Stwierdzono również prawidłowo¶ci w rozkładach twardo¶ci w miejscach charakterystycznych w badanych warstwach ¶cianek rur.

Heterogeneity of mechanical properties of drawn square tubes

Summary
The article discusses the advantages and application of square tubes and the process of drawing steel tubes. In addition results of investigation of mechanical properties of these tubes are presented. Following mechanical properties of square tubes were studied: conventional elastic limit R0,05, conventional yield point R0,2, tensile strength Rm, breaking stress Ru, elongation A10, uniform elongation Ar, contraction of area Z, and store of plasticity R0,2/Rm, and Vickers hardness HV5. The mechanical properties specified in the static tensile test was studied on samples cut out in such specific section of the pipe as square corners and measures the length of flat faces, while the hardness was examined on cross sections of tubes in the same places as above and also in the flat walls near the corners, while hardness testing was performed in three layers on the pipe cross wall thickness: the outer layer, in the middle layer and the inner layer. It was also found in the pattern of distributions of hardness in specific locations in the tested tube wall layers.

Mykhaylo Pashechko, Mirosław Kindraczuk

Odporne na zużycie powłoki eutektyczne układu Fe-Mn-C-B-Si-Ni-Cr otrzymane metod± napawania z wykorzystaniem drutów proszkowych

Streszczenie
W artykule omówiono wła¶ciwo¶ci tribologiczne powłoki eutektycznej na bazie układu Fe-Mn-C-B-Si-Ni-Cr otrzymanej metod± napawania łukowego w osłonie gazowej GMA z użyciem drutu proszkowego. Badanie przeprowadzono dla próbek z powłok± eutektyczn± w układzie trzpień-tarcza podczas ruchu ¶lizgowego na sucho dla prędko¶ci 0,4 m/s przy przyłożonych obci±żeniach 3, 7 i 10 MPa. Materiał przeciwpróbki stal C 45. Po tarciu strukturę i rozkład atomów na powierzchni powłoki eutektycznej badano z użyciem skaningowego mikroskopu elektronowego SEM. Na podstawie uzyskanych wyników badań zaproponowano mechanizm zużycia opracowanych materiałów kompozytowych eutektycznych. W procesie tarcia występuje segregacja atomów C, B i Si na powierzchniu tarcia, spowodowana termodyfuzj±, aktywizowana cyklicznym rozgrzewaniem powierzchni tarcia. Wskutek tribosyntezy powstaj± fazy nanokrystaliczne, które powoduj± zwiększenie odporno¶ci na zużycie kompozytów eutektycznych. Mechanizm tarcia jest utleniaj±cy.

Wear resistance of eutectic coating of system Fe-Mn-C-B-Si-Ni-Cr obtained by welding method with use wire powder

Summary
Wear resistance of eutectic coating of system Fe-Mn-C-B-Si-Ni-Cr obtained by welding method with use wire powder was studied. The coating were obtained by gas metal arc welding GMA with use of wire powder. Pin-on-disk dry sliding wear tests at sliding speeds 0,4 m/s and under loads 3, 7, 10 MPa were conducted for pin specimens with eutectic coatings. Material of counter-sample was steel C 45. After friction structure and distribution of atoms in the eutectic coatings due to wear was studied by scanning electron microscopy (SEM). Segregation of the C, B and Si caused of the thermal diffusion, activated by of the friction heating of the friction surface. Tribosyntese arise as a result of nanocrystalline phase, which increase the wear resistance of composites eutectic. The mechanism of friction is oxidizing.

Piotr Tarkowski, Ewa Siemionek

Układy napędowe pojazdów elektrycznych

Streszczenie
Elektroniczne układy sterowania stosowane w napędach elektrycznych zamieniaj± polecenia kierowcy: kierunek jazdy, przyspieszenie, położenie dĄwigni hamowania, na odpowiednie sygnały wej¶ciowe półprzewodnikowego sterownika mocy. Jednocze¶nie kontrolowane s± przy tym parametry dopuszczalne takie jak maksymalna warto¶ć natężenia pr±du, napięcia oraz prędko¶ci obrotowej silnika. W artykule przeprowadzono analizę impulsowego sterowania w układach napędowych pojazdów elektrycznych. Scharakteryzowano zakresy pracy silnikowej i generatorowej dla napędu z obcowzbudn± maszyn± pr±du stałego.

Electric vehicle drives

Summary
The control electronics in electric drives converts the commands of the driver: direction, accelerator, brake pedal position, into the corresponding control commands input to the power semiconductors, while at the same time observing specified limits: current, voltage, motor speed. The paper presents the analysis of control electronics in electric vehicle drives. The motor and generator operation in DC drives are described.