Numer 6/2011 Streszczenia

Anna Arasimowicz, Robert Piekarski

POMIAR NAPRĘŻEŃ WŁASNYCH METOD· USUWANIA WARSTW W TECHNOLOGICZNYCH WARSTWACH WIERZCHNICH

Streszczenie
W artykule przedstawiono wyniki pomiaru naprężeń własnych w technologicznych warstwach wierzchnich (TWW) za pomoc± metody usuwania warstw. Badania przeprowadzono dwoma wariantami tej metody: usuwanie warstwy wierzchniej zrealizowane zostało poprzez roztwarzanie elektrochemiczne oraz pomiar grubo¶ci usuniętej warstwy i zmian strzałki ugięcia; w drugim przypadku warstwa wierzchnia została usunięta mechanicznie docieraniem, a naprężenia własne okre¶lane na podstawie pomiarów grubo¶ci usuniętej warstwy wierzchniej i zmiany strzałki ugięcia próbki.

Residual stress measurement in technological surface layer with layer removal method

Summary
The results of residual stress measurement in surface layer with successive layer removal method are presented in this paper. The study has been made with two variants of this method: removing the surface layer has been realized by electrochemical etching, and measuring the thickness of the layer and deflection changes; in the second case, the surface layer had been mechanically removed with lapping, and residual stress distribution has been determined on the basis of the measurement of the removed layer thickness and the deflection relating to it.

Maciej Augustyniak, Mateusz Barczewski, Jacek Andrzejewski

WYKORZYSTANIE OPTYCZNYCH NARZĘDZI WSPÓŁRZĘDNO¦CIOWEJ TECHNIKI POMIAROWEJ W BADANIACH DEFORMACJI WYSTĘPUJ·CYCH W PRZETWÓRSTWIE TWORZYW POLIMEROWYCH

Streszczenie
W artykule przedstawiono praktyczny aspekt zastosowania nowoczesnych narzędzi współrzędno¶ciowej techniki pomiarowej w przetwórstwie tworzyw sztucznych. Na przykładzie skanera 3D ATOS II firmy GOM przeanalizowano możliwo¶ć i zasadno¶ć użytkowania tychże narzędzi w badaniach tworzyw polimerowych. W zwi±zku z zastosowaniem różnych parametrów procesu wtryskiwania tworzyw polimerowych otrzymujemy różne stopnie krystaliczno¶ci materiału, które obserwować możemy w postaci deformacji geometrii wyrobów poddanych analizie metrologicznej. Obserwacja tychże deformacji oraz póĄniejsza analiza pozwala okre¶lić wpływ przykładowych parametrów procesu na dokładno¶ć geometryczn± wyprasek.

The use of optical tools of coordinate measuring technique in the study of deformation occurring in polymer processing

Summary
This paper presents a practical aspect of the application of modern coordinate measuring technique in plastics processing. On the example of the 3D scanner ATOS II GOM's analysis of the possibility and appropriateness of use of these tools in the researches of polymeric materials. In connection with the use of different parameters of the injection molding of polymeric materials receive different degrees of crystallinity of the material which we can observe as geometry deformation in the metrological analysis. Observation of these deformations and the subsequent analysis of the sample allows to determine the impact of process parameters on the accuracy of the geometric moldings.

Elżbieta B±czek, Jerzy Danielak, Barbara Staniewicz-Budnik

BADANIA JAKO¦CI ¦CIERNIC W ASPEKCIE ZGODNO¦CI Z WYMAGANIAMI BEZPIECZEŃSTWA

Przedstawiono wyniki badań ¶ciernic z elektrokorundu o spoiwie żywicznym, wzmocnionych siatk± z włókniny pod względem bezpieczeństwa. Zostały one wykonane w ramach projektu inżynierskiego, w Instytucie Zaawansowanych Technologii Wytwarzania. Badania wytrzymało¶ciowe narzędzi na rozrywanie pod względem siły od¶rodkowej przeprowadzono na unikatowym stanowisku WRS 26, zaprojektowanym i wykonanym w IZTW. Korzy¶ci± wynikaj±c± z tych badań jest przede wszystkim większa konkurencyjno¶ć narzędzi posiadaj±cych certyfikat.

The investigation of quality of rotary grinding wheels in aspect of compatibility with safety requirements

Summary
In the paper it has been presented the research results of terms of safety of the rotary grinding wheels with resin bond reinforced by fibers network which was carried out in the frame of engineering project, at the Institute of Advanced Manufacturing Technology. The investigation of the tools strength in terms of the centrifugal force were carried out on the unique stands of WRS 26, designed and built in the IZTW. The advantages of this research-tests is better competitiveness of the tools with certificate.

Marek Binienda

URZ·DZENIE DO AZOTOWANIA NARZĘDZI SKRAWAJ·CYCH O MAŁYCH PRZEKROJACH W PLAZMIE WYSOKIEJ CZĘSTOTLIWO¦CI

Streszczenie
Metody obróbki cieplno chemicznej narzędzi skrawaj±cych i czę¶ci maszyn o małych przekrojach nie s± znane. Uzyskanie twardej warstwy wierzchniej z zachowaniem ostrych krawędzi tn±cych jest niemożliwe do zrealizowania za pomoc± żadnej ze znanych metod. Badania wstępne dotycz±ce azotowania w plazmie w.cz. pozwoliły na uzyskanie twardych warstw w bardzo krótkim czasie. Azotowanie drobnych narzędzi skrawaj±cych i czę¶ci maszyn o małych przekrojach w plazmie w.cz. wydaje się wielce atrakcyjnym i pożytecznym dla wykorzystania w praktyce produkcyjnej. Niniejszy artykuł przedstawia innowacyjne urz±dzenie na bazie generatora do azotowania w plazmie w.cz. o pier¶cieniowym charakterze wyładowania. Wysoka koncentracja energii tego wyładowania pozwala na uzyskanie w bardzo krótkim czasie trwałej warstwy azotowanej o grubo¶ci 150µm i twardo¶ci 1100HV bez fazy γ’. Stanowisko do azotowania pozwala, w sposób powtarzalny, na uzyskanie wielokrotnego wzrostu trwało¶ci narzędzi skrawaj±cych poprzez wytworzenie umocnionej warstwy wierzchniej przy jednoczesnym zachowaniu wysokiej udarno¶ci i niskiej twardo¶ci rdzenia.

Device for nitriding the cutting tools with small sections in RF plasma

Summary
The method of the surface layer hardness of cutting tools as well as the small parts of machines is -up to now- unknown. The obtainment high hardness of the surface layer with sharp cutting edges is impossible to realizing in any other method. The preliminary research of nitriding in plasma RF permitted to obtain hard surface layers in very short time. The nitriding of the cutting tools and the small parts of machines in RF plasma seems to be attractive and useful for many practical applications of production process. The introduced innovative device works on base of generator to nitriding in RF annular glow discharge. The high concentration of energy of RF annular glow discharge let to obtain durable layer with thickness of 150 µm and hardness of 1100HV without γ’ phase in very short time. Designed as well as created the original device to process permits to obtain - in repeatable manner- the multiple growth of durability of cutting tools with preservation of high impact strength and low hardness of the core.

Waldemar Polowski, Piotr Bednarski, Daniel Toboła

OBRÓBKA WYKOŃCZENIOWA NARZĘDZIAMI DIAMENTOWYMI DO NAGNIATANIA ¦LIZGOWEGO

Streszczenie
Przedstawione zostały możliwo¶ci obróbki wykończeniowej – nagniatania ¶lizgowego nagniatakami diamentowymi wykonanymi przez Instytut Zaawansowanych Technologii Wytwarzania (IZTW) w Krakowie. Zaprezentowano wyniki badań laboratoryjnych nagniatania ¶lizgowego różnych materiałów konstrukcyjnych o zróżnicowanym składzie chemicznym, różnych wła¶ciwo¶ciach wytrzymało¶ciowych, plastycznych i fizyko-chemicznych oraz zróżnicowanej strukturze metalograficznej. Wskazano na typowe zalety nagniatania ¶lizgowego przy użyciu nagniataków diamentowych – uzyskanie znacznej poprawy chropowato¶ci powierzchni stopów aluminium i stali ulepszonych cieplnie do twardo¶ci HRC=45÷64 poddanych procesowi nagniatania. Opisano uzyskane wyniki pomiarów parametrów struktury geometrycznej powierzchni (SGP) w układzie 2D (analiza dwuwymiarowa) oraz w układzie 3D (analiza przestrzenna). Wyznaczono współczynnik poprawy chropowato¶ci powierzchni KRa , czyli stosunek chropowato¶ci Ra przed nagniataniem do chropowato¶ci po nagniataniu. Badania SGP wykazały, że narzędzia diamentowe produkcji IZTW do nagniatania ¶lizgowego pozwalaj± uzyskiwać wysok± jako¶ć powierzchni wła¶ciw± dla obróbki wykończeniowej.

Finish machining with the slide burnishing diamond tools

Summary
Possibilities of the finish machining - slide burnishing using the diamond burnishing tools are presented. These tools were made in the Institute of Advanced Manufacturing Technology (IAMT) in Cracow. The results of slide burnishing laboratory tests of various structural materials of different chemical compositions, mechanical, plastic, physicalchemical properties and metallographic structures are presented. Typical advantages of slide burnishing with diamond tools, such as significant improvements in surface roughness of aluminium alloys and quenched and tempered steels (up to hardness of 45÷64 HRC) subjected to burnishing processes, are indicated. The obtained results of measurements of surface geometrical structure parameters (SGP) in 2D system (two-dimensional analysis) and 3D (three-dimensional analysis) system are given and discussed. The coefficient of surface roughness improvement (KRa), which is the ratio of Ra surface roughness parameters prior to and after the burnishing process, was determined. The SGP measurements results shown that the diamond tools made in IAMT for slide burnishing enabled the obtaining of high surface quality, meeting the requirements of finish machining.

OMichał Dobrzyński, Piotr Marszałek

WYBRANE ASPEKTY ZUŻYCIA OSTRZY SKRAWAJ·CYCH WYKONANYCH Z PcBN

Streszczenie
Obróbka materiałów twardych zwi±zana jest z obróbk± materiałów o twardo¶ci powyżej 50 HRC. Obróbka ta może być obróbk± wykończeniow± ze względu na możliwo¶ć osi±gnięcia wysokiej jako¶ci i dokładno¶ci przedmiotów obrabianych po tej operacji. Obróbka materiałów w stanie twardym lub utwardzonym zwi±zana jest z zastosowaniem specjalnych narzędzi, które s± wykonane z nowych materiałów, takich jak PcBN. W artykule zaprezentowano wybrane wyniki z badań nad zużyciem narzędzi podczas obróbki toczeniem.

Selected aspects of PcBN tools wear

Summary
Hard part machining is related to a process of cutting of hard materials (over 50 HRC). This process can be used as a finishing process, because of achieving high quality and accuracy of workpieces after the operation. Cutting of hard materials requires special tools, which are made of a new materials such as PcBN. This paper presents selected results of investigation under tool wear during turning of hard materials.

Krzysztof Netter, Michał Gubański

OBROTOWY PRZYRZ·D PODZIAŁOWY O PODZIALE DYSKRETNYM

Streszczenie
W pracy przedstawiono konstrukcję obrotowego przyrz±du podziałowego o podziale dyskretnym i napędzie ręcznym. Założeniem podstawowym było to, iż pozycjonowanie ma następować na zasadzie wzajemnego zazębiania się dwóch kół zębatych o uzębieniu czołowym Hirth’a. Opisano wiele wariantów rozwi±zań poszczególnych elementów składowych tj. korpus, sprzęgła, łożyskowania itp., dokonano ich porównania, oraz opracowano szczegółowo jedno rozwi±zanie.

The indexing rotary table with discreet division

Summary
In this thesis has been presented design of the construction of rotary indexing fixture with discreet division and manual drive. The main foundation were that, the positioning has to be solved as gearing two cog wheels with Hirth’s coupling. Here were described many solutions of main components e.g. body, clutching, bearing, etc. Also the comparison were made in this paper. Finally one solution were selected and developed in details.

Arkadiusz Gola, Marta Osak/p>

MODELOWANIE PODSYSTEMU OBRABIAREK W ESP CZʦCI KLASY KORPUS Z WYKORZYSTANIEM PROGRAMU ENTERPRISE DYNAMICS

Streszczenie
Złożono¶ć problemów techniczno-organizacyjnych, z którymi borykaj± się przedsiębiorstwa wytwórcze, powoduje, że potrzebne s± metody i narzędzia umożliwiaj±ce wspomaganie projektowania nowych systemów wytwórczych, jak również reorganizację istniej±cych systemów wytwórczych. Z tego też powodu narzędziem, które znajduje coraz szersze zastosowanie o obszarze inżynierii produkcji s± symulacje komputerowe. W niniejszym opracowaniu została zaprezentowana możliwo¶ć wykorzystania metod symulacji komputerowej do weryfikacji rozwi±zania w postaci doboru obrabiarek dla ESP klasy korpus, będ±cego wynikiem realizacji procedury doboru. Jako narzędzie symulacji zastosowano program Enterprise Dynamics.

Modelling of the body-class parts fms machine tool subsystem using the enterprise dynamics program

Summary
Complexity of technical-organizational problems in manufacturing companies causes that there is requirement for methods and tools which helps both in the process of designing new manufacturing systems and in the process of reorganization existing systems. Because of this, the tool which is widespread in the area of production engineering are computer simulations. In this paper the possibility of use the computer simulation to verification the solution received in the process of machine-tools selection in casing-class FMS was presented. As a simulation tool the Enterprise Dynamics program was used.

Marcin Gapski, Piotr Koniorczyk, Monika Wielgosz, Janusz Zmywaczyk

ESTYMACJA CIEPŁA WŁA¦CIWEGO I PRZEWODNO¦CI CIEPLNEJ PMMA ORAZ PTFE PRZY UŻYCIU WYBRANYCH TECHNIK ODWROTNYCH

Streszczenie
W pracy wykorzystano zmodyfikowan± metodę chwilowego Ąródła ciepła oraz współczynnikow± metodę odwrotn± do jednoczesnej estymacji przewodno¶ci cieplnej λ oraz ciepła wła¶ciwego cp materiałów izolacyjnych takich jak polimetakrylan metylu (PMMA) oraz politetrafluoroetylen (PTFE) w czasie jednego pomiaru. W procesie wyznaczania poszukiwanych parametrów termofizycznych bazowano na symulacyjnych i rzeczywistych sygnałach pomiarowych, przedstawiaj±cych nadwyżkę temperatury θm(t) w odległo¶ci H od chwilowego Ąródła ciepła. Uzyskane wyniki estymacji parametrów termofizycznych PMMA i PTFE porównano z wynikami referencyjnymi dostępnymi w literaturze.

Estimation of specific heat and thermal conductivity of pmma and ptfe using chosen inverse techniques

Summary
A modified heat pulse method and an inverse coefficient technique is presented for simultaneous estimation of: the thermal conductivity λ and the specific heat cp of insulation materials such as polymethyl methacrylate (PMMA) and polytetrafluoroethylene (PTFE) during single measurement. Thermophysical parameter estimation process was based on simulated and real measurement signals, which shows temperature excess θm(t) at the back face of the sample. The paper presents the estimation results for PMMA and PTFE compared with reference values from literature.

Michał Wieczorowski, Piotr Znaniecki

ROBOTYZACJA POMIARÓW WYKONYWANYCH SKANEREM OPTYCZNYM

Streszczenie
W artykule przedstawiono wykorzystanie robotyzacji w automatyzacji pomiarów przeprowadzanych za pomoc± skanerów optycznych. Umożliwia ona obniżenie kosztów wykonywania pomiarów dzięki skróceniu czasu ich wykonywania. Zbierane informacje o kształcie powierzchni badanych przedmiotów pozwalaj± na ich póĄniejsze wykorzystywanie do analizy jako¶ci produkowanych elementów. Automatyzacja procesu pomiaru z wykorzystaniem robota przemysłowego umożliwia wyeliminowanie błędów przypadkowych popełnianych przez obsługuj±cych go pracowników. Sposób przeprowadzania pomiarów jest niewrażliwy na błędy pozycjonowania manipulatora, co wynika z lokalizowania poszczególnych pomiarów za pomoc± punktów referencyjnych, a nie pozycji skanera względem badanej czę¶ci.

Robotization of measurements with an optical sensor

Summary
In the paper use of robotization in the automation of measurements with optical scanners has been presented. It makes reduction of costs possible thanks to shortening of the time needed to perform the measurements. Captured data of the shape of examined surfaces may later be used for evaluating the quality of manufactured components. The automation of the measuring process employing an industrial robot makes it possible to eliminate random errors caused by the operators. The method of performing the measurements is insensitive to positioning errors of the manipulator because all individual measurements (scans) are located by the reference points and not by the position of the scanner in relation to the examined part.

Piotr Sęk, Bogdan Antoszewski

POWIERZCHNIA Z TEKSTUR· - TOPOGRAFIA I ENERGIA POWIERZCHNIOWA

Streszczenie
W nowoczesnych maszynach dla realizacji różnych celów m.in. takich jak intensyfikacja smarowana, intensyfikacja wymiany ciepła, stymulowanie mikroprzepływów, zwiększenie aktywno¶ci chemicznej powierzchni; coraz czę¶ciej stosuje się teksturowanie powierzchni. Stało się to możliwe dzięki rozwojowi technologii wykorzystuj±cych skoncentrowany strumień energii do których należy mikroobróbka laserowa. Tematyka opracowania koncentruje się na identyfikacji cech topografii powierzchni z tekstur± przy wykorzystaniu najnowocze¶niejszych profilometrów. Autorzy podejmuj± próbę powi±zania wybranych parametrów topografii powierzchni teksturowanej z jej energi± powierzchniow±.

Texturing surface – topography and surface energy

Summary
In modern machines for realization of goals like lubrication intensification, heat flow intensification, microflow stimulation; more and more often surface texturing is used. It became possible due to development of technologies that use concentrated energy stream like microlasers. The article concentrates on identification of topographic parameters of surfaces using the most modern profilometers also attempts to find a correlation between surface energy and topography of surface with geometrical texture.

Krzysztof Mrozek, Andrzej Gessner

OPTYMALIZACJA NADDATKÓW OBRÓBKOWYCH WIELKOGABARYTOWYCH ODLEWÓW ŻELIWNYCH

Streszczenie
W artykule przedstawiono problematykę optymalizacji naddatków obróbkowych wielkogabarytowych odlewów żeliwnych. Jako kryterium optymalizacyjne przyjęto minimalizację objęto¶ci zebranego materiału. Na wielko¶ć skrawanych naddatków ma wpływ przede wszystkim: warto¶ć przyjętych naddatków odlewniczych, dokładno¶ć wykonania odlewu oraz proces technologiczny obróbki, w którym najważniejszym elementem jest odpowiedni dobór pomocniczej i zasadniczej bazy obróbkowej. W zależno¶ci od odlewni i sposobu wykonania odlewy mog± różnić się między sob± w znacznym stopniu. Powoduje to, że w przypadku zmiany dostawcy lub nawet podczas kolejnej partii odlewów z tego samego Ąródła może istnieć konieczno¶ć opracowania nowej dokumentacji technologicznej. Zmniejszenie ilo¶ci wiórów niesie ze sob± przede wszystkim mniejsze zużycie energii, ograniczenie pracochłonno¶ci obróbki oraz redukcję zużycia narzędzi, co bezpo¶rednio przekłada się na niższy koszt wytworzenia. W opracowaniu przedstawiono wyniki symulacyjnych badań optymalizacyjnych naddatków obróbkowych trzech odlewów wielkogabarytowych o różnym stopniu skomplikowania. Posłużono się w nich parametryzacj± i wzajemnymi powi±zaniami geometrycznymi naddatków obróbkowych, które podzielono na trzy grupy kierunkowe (zgodne z osiami kartezjańskiego układu współrzędnych). Analiza miała za zadanie pokazać różnice objęto¶ciowe zebranego materiału między istniej±cym procesem technologicznym czę¶ci oraz procesem zoptymalizowanym.

Optimization of machining allowances of large-size iron castings

Summary
The article presents problems of machining allowances optimization of large-size iron castings. As the optimization criterion chips volume is admitted. There are a few factors that influence the chips volume: casting accuracy, casting allowances and manufacturing process in which machining datum surface and allowances selection are the most important. Castings may be different in a certain extent and that's conditioned by foundry technology and there is necessity to improve documentation of production technology when supplier changes. Mass reduction of chips results in lower energy consumption, labor consumption and lowering of tools wear most of all. The effect is lowering the production cost directly. In the study the simulation research results of machining allowances optimization of three large-size castings of different complexity are presented. In simulations parameterization and geometrical mutual connections of machining allowances were used. The machining allowances were divided in three directional groups (cartesian co-ordinate system compatible). The analysis was to show the differences of the chips volume between existing and optimal technological process.

Łukasz Czerech, Andrzej Werner

KOREKCJA ODCHYŁEK OBRÓBKOWYCH PROFILI KRZYWOLINIOWYCH WYTWARZANYCH NA FREZARKACH CNC

Streszczenie
Wytwarzanie elementów na obrabiarkach sterowanych numerycznie jest technik± bardzo prężnie rozwijaj±c± się i wykorzystywan± do produkcji różnych komponentów w wielu gałęziach przemysłu. Produkowane współcze¶nie obrabiarki charakteryzuj± się konstrukcj± umożliwiaj±c± uzyskanie wysokiej dokładno¶ci geometrycznej maszyny. Niestety najlepiej skonstruowana i wykonana obrabiarka z powodu zmiennego ¶rodowiska pracy lub zużycia elementów współpracuj±cych, często nie jest w stania stawić czoła wysokim wymaganiom dokładno¶ciowym produkowanych elementów. W artykule zaprezentowana została metodyka off-line korekcji błędów obróbkowych Opracowana metoda korekcji pozwala na wykonanie komponentów z większ± dokładno¶ci± niż w przypadku tradycyjnego podej¶cia.

Correction of the machining deviations of the curvilinear profiles produced on the CNC milling machines

Summary
The manufacture of components on numerically controlled machines is very rapidly developing technique and it is used for production of various components in many industrial sectors. Currently produced machine tools are characterized by construction that allow to achieve high geometrical accuracy. Unfortunately, best designed and constructed machine tool in addition to the variable work environment or wear of associated components, is unable to face the above-mentioned requirements. In this paper was presented off-line correction of machining errors methodology. The elaborated correction method allows to part manufacture with greater accuracy than in traditional approaches.

Damian ¦mierzchalski, Tomasz Daniluk

WERYFIKACJA WYMIAROWA PIERWSZEJ WYPRASKI W SYSTEMIE SKANOWANIA 3D

Streszczenie
W pracy skupiono się na uzyskaniu pełnej informacji wymiarowej o wyprasce wtryskowej. Omówiono szczegółowo wpływ czynników zewnętrznych na dokładno¶ć pomiaru, wskazano również cechy wyrobu niekorzystnie z metrologicznego punktu widzenia. W dalszej czę¶ci opisano zagadnienia modelowania, które pozwala skrócić czas opracowania narzędzi. Podsumowanie uzupełniono perspektyw± rozwoju optycznych systemów skanowania 3D.

Dimensional revision of the first moulded piece with 3D scanning system>

Summary
This paper is focused on gathering full geometrical information about molding specimen. Details about the influence of environment end external factors on measuring accuracy are given, so as specimen features disadvantageous from metrological point of view. Next part refers to the problem of modeling that makes time of new molding tool work out much shorter. To sum up a possible, future researches on optical 3-D scanning systems is described.

Martin Jakubčik, Darina Kumičakowa

COMPUTER AIDED DESIGN OF UNCONVENTIONAL ROBOTIC DEVICES

Summary
The aid of 3D CAD/CAM/CAE systems represents very important power tool in process of the technical system design. Their utilisation enables an increasing of the high added value of solved construction tasks. But complex CA systems are not “selfsolvable” systems and therefore the intellect and abilities of designers will remain on the first position.

Komputerowe wspieranie projektowania niekonwencjonalnych urz±dzeń zrobotyzowanych

Streszczenie
Wykorzystywanie systemów komputerowych CAD/CAM/CAE w znacz±cym stopniu usprawnia proces projektowania urz±dzeń technicznych. Posługiwanie się nimi zwiększa wyraĄnie wydajno¶ć pracy i pozwala na skuteczne rozwi±zywanie występuj±cych problemów konstrukcyjnych. Jednakże systemy wspierania prac inżynierskich nie s± systemami samo-rozwi±zuj±cymi napotkane problemy, w zwi±zku z czym nadal na pierwszym miejscu niezbędny jest intelekt, wiedza i umiejętno¶ci korzystaj±cych z nich projektantów.

Ján Kardo±, Nadeµda Čuboňová

UTILIZATION DATABASE SYSTEM USING THE PROTOCOL STEP

Summary
Information systems in today’s manufacturing enterprises are distributed. Data exchange and share can be performed by computer network systems. The present manufacturing scenario demands the efficient database systems for manufacturing to perform the operations globally. Database systems are the key to implementing information modeling. Engineering informations modeling requires database support. This paper proposes a manufacturing database system for STEP-NC data from EXPRESS entities.

Użytkowanie systemu baz danych wykorzystuj±cych protokół STEP

Streszczenie
We współczesnych przedsiębiorstwach przemysłowych systemy informatyczne występuj± powszechnie i s± niezbędne. Udostępnienie i wymiana danych odbywa się przy wykorzystaniu sieci komputerowych. Realizacja procesu wytwórczego wymaga wydajnych systemów produkcyjnych baz danych do wykonywania operacji w ujęciu globalnym. Systemy baz danych s± kluczem do zarz±dzania przepływem informacji. Inżynieria zarz±dzania informacj± wymaga odpowiednich metod obsługi bazy danych. Niniejszy artykuł proponuje produkcyjn± bazę danych opart± na modelu STEP-NC korzystaj±c± ze języka programowania EXPRESS.

Tomá± Michalčík, Nadeµda Čuboňová

DATA TYPES IN THE EXPRESS LANGUAGE

Summary
Defined data types are provided as part of the language. Every attribute, local variable or formal parameter has an associated data type. The core information modelling language consists of data types that determine its modelling capabilities. Based on the data types of traditional programming languages, language EXPRESS absorbing mechanisms used in object-oriented technologies, such as inheritance mechanism which is used to describe the production data, using a wide range of data types. This article dealt with the data types of EXPRESS language, and describe their basic options.

Rodzaje danych w języku EXPRESS

Streszczenie
Zdefiniowane typy danych s± dostarczane jako czę¶ć języka programowania. Każdy atrybut, zmienna lokalna lub parametr formalny ma skojarzony typ danych. Kod Ąródłowy języka programowania zawiera typy danych, które okre¶laj± jego możliwo¶ci programowania. W oparciu o typy danych z tradycyjnych języków programowania, język EXPRESS wykorzystuje mechanizmy stosowane w technologiach programowania obiektowego, takie jak mechanizm dziedziczenia, który jest używany do opisu procesu produkcyjnego, przy użyciu szerokiego zakresu typów danych.

Matú± Ko±inár, Ivan Kuric

MONITORING OF CNC MACHINE TOOL ACCURACY

Summary
There is an influence between qualitative parameters of machine tools and qualitative parameters of products (tolerances, roughness, etc.). It is very important to hold the stability of qualitative parameters of products as a key factor of production quality. Therefore is also importance to evaluate the accuracy of machine tools and make prediction of possible inaccuracy. The paper deals with aspects of qualitative parameters of machine tools and their influencing on product quality. Several methods of measurement of accuracy of machine tools and monitoring methods will be presented.

Monitorowanie dokładno¶ci obrabiarek CNC

Streszczenie
Występuje wyraĄny zwi±zek między parametrami jako¶ciowymi obrabiarek i parametrów jako¶ciowymi produktów (tolerancja, chropowato¶ć, itp.). W zwi±zku z tym bardzo ważne jest, aby trzymać stabilno¶ć wskaĄników jako¶ciowych produktów, będ±cej kluczem do jako¶ci produkcji. Wynika z tego, że równie ważna jest ocena dokładno¶ci obrabiarek i narzędzi oraz możliwo¶ć prognozowania możliwo¶ci wyst±pienia niedokładno¶ci. W artykule omówiono aspekty parametrów jako¶ciowych obrabiarek i ich wpływ na jako¶ć produktów, a także przedstawiono kilka metod pomiaru dokładno¶ci obrabiarek oraz metod monitorowania.

Magdalena Olszewska, Adam G±ska

PORÓWNANIE RÓŻNYCH URZ·DZEŃ METROLOGICZNYCH WYKORZYSTYWANYCH W ZASTOSOWANIACH BIOMEDYCZNYCH

Streszczenie
Postęp w zaawansowanych technikach pomiarowych umożliwia tworzenie coraz to nowszych metod diagnostycznych w medycynie. W celu prawidłowego zdiagnozowania choroby, należy rozpatrzyć zarówno wewnętrzn± strukturę narz±dów jak i ich budowę zewnętrzn± poprzez okre¶lenie parametrów geometrycznych, wysoko¶ci, szeroko¶ci itp. Dlatego też szczególn± uwagę należy zwrócić na urz±dzenia metrologiczne, które odgrywaj± spor± rolę w medycynie. Autorzy w pracy przedstawili wykorzystanie Współrzędno¶ciowych Maszyn Pomiarowych (WMP) i Współrzędno¶ciowych Ramion Pomiarowych (WRP) w ustaleniu struktury zewnętrznej, wymiarów oraz kształtu mierzonego obiektu(czę¶ć ko¶ci i stawów). Przedstawione także zostało wykorzystanie tomografu komputerowego(TK) w zastosowaniach medycznych, a następnie zestawiono porównane wyniki pomiarów otrzymane na poszczególnych urz±dzeniach. Autorzy w pracy zwracaj± uwagę również na praktyczne znaczenie wyników pomiarów uzyskanych za pomoc± tomografu komputerowego.

Comparison of different metrological devices used in biomedical applications

Summary
Thanks to the progress in examination of human body, it is possible to create new methods of diagnostics. To diagnose diseases properly, one should recognize the internal and external structure of organs, their geometrical parameters, width, height, etc. And this is a place, in which cooperation between coordinate metrology and medicine is the most strong. Metrological devices could be used in this area, in a variety of uses. Paper shows usage of Coordinate Measuring Machines (CMM) and Coordinate Measuring Arms (CMA) in determination of external structure, dimensions and shape of measured objects (part of bones and joints). Also use of Computed Tomographs (CT) in medical applications will be presented. Then the comparison of results of measurements performed on each device will be made. Apart from this, article puts attention on practical meaning of results obtained from CT measurements. Problem of the shape mapping and its accuracy will also be discussed.

Mateusz Kania, Mirosław Ferdynus

WIRTUALNE PROTOTYPOWANIE UKŁADU STEROWANIA POCHYLANIA I PRZECHYLANIA ¦MIGŁOWCA JEDNOWIRNIKOWEGO W UKŁADZIE KLASYCZNYM

Streszczenie
W publikacji przedstawiono wirtualny prototyp układu sterowania ¶migłowcem w aspekcie jego pochylania i przechylania. Model daje możliwo¶ć wszechstronnych badań bez konieczno¶ci budowy rzeczywistego prototypu.

Virtual prototyping of control system in terms of angling and tilting of classic type single-engine helicopter

Summary
The paper presents a virtual prototype of a helicopter control system in terms of angling and tilting. The model allows comprehensive tests without having to build an actual prototype.

Łukasz Giersberg, Andrzej Łukaszewicz

NOWOCZESNE METODY WYTWARZANIA W RZE¬BIARSTWIE WYKORZYSTUJ·CE PODEJ¦CIE INŻYNIERII ODWROTNEJ

Streszczenie
W artykule omówiono przebieg procesu wytwarzania rzeĄby kamiennej przy pomocy siedmioosiowego robota przemysłowego, z wykorzystaniem oprogramowania CAM (przygotowanie i ustawienie modelu w programie CAD, tworzenie programu obróbkowego z wykorzystaniem oprogramowania CAM, przeprowadzenie obróbki), oraz porównanie z klasycznymi metodami wytwarzania.

Modern manufacturing methods in sculpture using a reverse engineering approach

Summary
In this article, the process of manufacturing sculptures using reverse engineering methods and modern systems of computer-aided design and manufacturing CAD/CAM was shown.

Edward Lisowski, Paweł Kot, Andrzej Młyniec

UTILIZATION OF PLASTIC MATERIALS FOR PRODUCTION OF LOADED ELEMENTS OF PNEUMATIC SERVOS

Summary
The advantages of plastic materials applied for the production of vehicles and devices meant that they are used increasingly common also for production of loaded structural elements. In this work, we studied the possibility of replacing the aluminium housing of a pneumatic servo with fibre-reinforced plastic materials. The studies in question were conducted using the methods of coupled elements under the MOLDFLOW and ABAQUS system.

Wykorzystanie tworzyw sztucznych na obci±żone elementy siłowników pneumatycznych

Streszczenie
Zalety tworzyw polimerowych stosowanych w konstrukcji maszyn i urz±dzeń sprawiły, że coraz czę¶ciej wykorzystywane s± one również na obci±żone elementy konstrukcji. W pracy zbadano możliwo¶ć zast±pienia aluminiowego korpusu siłownika pneumatycznego tworzywem polimerowym wzmacnianym włóknami szklanymi. Badania przeprowadzono metod± elementów skończonych z wykorzystaniem systemów MOLDFLOW i ABAQUS.

Henryk Figiel, Bartosz Proniewski

PROJEKTOWANIE I KONSTRUKCJA CEWEK NADAWCZO-ODBIORCZYCH DO OBRAZOWANIA MAGNETYCZNO-REZONANSOWEGO W POLU O INDUKCJI 0,088 T

Streszczenie
Rozwój obrazowania magnetyczno-rezonansowego (OMR) skupia się na zastosowaniu wysokopolowych systemów OMR, jednak w wielu przypadkach diagnostyka medyczna w niskim polu magnetycznym umożliwia uzyskanie porównywalnych rezultatów. Zastosowanie tego typu systemów wymaga użycia dedykowanych cewek wysokiej często¶ci (w.cz.) w celu uzyskania maksymalnego stosunku sygnału do szumu (SNR). Wykorzystuj±c m.in. analizy numeryczne, zaprojektowano oraz skonstruowano objęto¶ciowe, a także powierzchniowe cewkiw.cz., których przydatno¶ć do OMR została okre¶lona przy pomocy pomiarów testowych oraz obrazów MR uzyskanych dla fantomów. Przeprowadzone eksperymenty wykazały możliwo¶ć zastosowania cewek innych typów niż cewki solenoidalne, stosowane dotychczas do obrazowania w bardzo niskim polu magnetycznym.

The designing and construction of send-receive coils to magnethical resonance displaying in the field with induction 0.088 T

Summary
Recent advancements in magnetic resonance imaging (MRI) are mostly directed towards high-field imaging hardware, rapid pulse sequences and multiple channel phased array coils. Nonetheless, for many diagnostic tests performed using MRI, low-field scanners also provide sufficient quality of images. Using these types of systems requires special dedicated radiofrequency coils (RF coils) in order to achieve the highest possible signal to noise ratio (SNR) for a given magnetic field strength. This work describes the process of designing and constructing transceiver RF coils for a 0,088 T MRI system. Two volume and two surface coils were built and their performance was tested on the bench and through comparing the simulated magnetic field created by each coil with experimentally collected results from phantom MR images. Experiment proved that it is possible to use successfully different RF coils, than the most frequently used solenoid design for MRI at 0,088 T.

Włodzimierz Przybylski

ZASTOSOWANIE OBRÓBKI NAGNIATANIEM W TECHNOLOGII SIŁOWNIKÓW HYDRAULICZNYCH

Streszczenie
Opisano zintegrowan± technologię tulei cylindrów hydraulicznych polegaj±cej na obróbce skrawaniem i powierzchniowej obróbce plastycznej przez nagniatanie. Przedstawiono konstrukcję specjalnych głowic roztacz±j±co-nagniataj±cych, stanowisko obróbkowe i rezultaty obróbki tulei o ¶rednicy otworu 100H7 i długo¶ci 1400mm. Osi±gnięto chropowato¶ć powierzchni Ra=0,16÷0,32μm. Proponowana technologia cylindrów hydraulicznych jest kilka razy krótsza od tradycyjnej polegaj±ce na roztaczaniu i honowaniu.

Implementation of burnishing process in manufacturing the hydraulic cylinder

Summary
The integrated technology of sleeves of hydraulic cylinders presented in this article is based on the machining process combined with plastic processing of burnishing. There is the construction of special chambering–burnishing heads the scribed and analyzed together with the process on machining station and result at of processing of sleeves of diameter 100H7 and 1400mm length. The achieved roughness of the surface was Ra=0,16÷0,32µm. The proposed technology of hydraulic cylinders’ machining is several times shorter than traditional which is based on chambering and honing.